Proje: „Gesund sind wir stark! –
Sağlıklı daha güçlüyüz!“

Projemiz „Gesund sind wir stark! – Sağlıklı daha güçlüyüz!“ temel sloganıyla 2007-2010 yıllarında ZAGG – (Uygulamalı Sağlık Teşviki ve Sağlık Bilimleri Merkezi Limited Şirketi),ve Berlin Friedrichshain-Kreuzberg Belediyesi Sağlık Planlama ve Yönlendirme Dairesi`nin işbirligi ile Detlef Kuhn yönetiminde başarıyla tamamlanmıştır.

Önemli genel bilgiler

Berlin’in ilçelerinden Friedrichshain-Kreuzberg, yüzölçümü olarak en küçük, fakat buna karşılık en yoğun nüfusa sahip olan bir ilçedir. 20,2 kilometrekarelik bir alan üstünde yaşayan nüfus sayısı, (30 Haziran 2008 sayılarına göre) yaklaşık olarak 261.706’dır.

Yüksek bir işsizlik oranı (yüzde 22,5), çok sayıda sosyal yardım alanı, çok sayıda insanın yoğun bir şekilde birlikte yaşadığı düşük konut standartı ve 15 yaş altındaki çocukların Berlin açısından en yüksek oranı oluşturuyor olmaları gözönüne alındığında, tüm bunlar, ilçede çok çeşitli sosyal sorunun ve sağlık sorununun olduğunu gösterir.

Friedrichshain-Kreuzberg’de, okul kayıtlarının yapıldığı dönemde, şişman/çok kilolu çocukların oranı yüzde 7,1 iken, obez (hastalıklı derecede çok kilolu) çocukların oranı yüzde 5,5’tir. Türk ve Arap kökenli çocuklar yüzde 12,4 ile 9,2 oranıyla önemli ölçüde çoğunlukla şişman ve yine önemli ölçüde (yüzde 9,8 ile 10,3 oranında) çoğunlukla obezken, Alman kökenli yaşıtlarında bu oran yüzde 4,2 şişman ile yüzde 2,6 obez dolaylarındadır. (Veriler, 2008 Okul Kayıt Dönemi Araştırmalarından)

Fakat aynı zamanda ilçenin elinde özgün kaynaklar bulunmaktadır: Kültürlerin büyük çeşitliliği, zengin bir proje faaliyet alanı, komşuluk ilişkilerine sahip bir mahalle yapısı, geçmişten gelen toplumsal bir katılım geleneği ve çok angaje bir ilçe politikası, ki buna aşağıda daha fazla değineceğiz.

Hedeflenen topluluk

Projenin hedeflediği topluluk, öncelikle Türk ve Arap kökenli olan hamileler ve onların aile üyeleriyle birlikte; 0 ile 3 yaşlarında ve maksimum 6 yaşında çocukları olan ailelerdir. Bu ailelerdeki daha büyük çocuklar da bu girişimden yararlanacaklar, fakat onlar hedeflenen öncelikli topluluğa dahil değildirler.

Hedefler

Bu hedeflenen topluluğa yönelik olan danışmanlık çalışmasının merkezinde, Türk/Arap kökenli ailelerin yaşam tarzlarında sağlığı teşvik eden, çocuklarda şişmanlığı önleyebilecek yönlerin güçlendirilmesi bulunmaktadır. Sistemik danışma yaklaşımının yardımıyla ağırlık noktasını, “hamilelerin ve çocuklu ailelerin dengeli beslenmesi” ve “çocukların (ve onların yakınlarının) günlük yaşamda ve sportif faaliyetler yoluyla hareket etmeleri” gibi konular oluşturacaktır. 2008 Temmuz’una kadar süren birinci proje atılımı sürecinde, çoğunluğu başka anadile sahip olan 60 multiplikatör, “dengeli ve şişmanlığı önleyici beslenme”, “hareketi teşvik” ve “sistemik danışma” konularında yeterlik kazandılar. Multiplikatör’ler, eğitildikleri konuları, özel yaşantılarıyla mesleki etkinliklerine işleyerek ekliyorlar. Bunu yaparken, sistematik bir kalite yönetimi programı ile de desteklenmektedirler.

2009 yılına kadar bütün koyduğumuz hedeflerimize başarı ile ulaştıktan sonra ikinci bir yıllık teşvik döneminde daha fazla Multiplikatör yetiştirmeyi hedefledik.

Ayrıca odak noktamız bütün multiplikatörlerimizin danışma hizmetlerini kurumsallaştırmak oldu. Bir koordine bürosu yardımı ile bunu gerçekleştirdik. Böylelikle multiplikatörlerimiz koordine edilecek ve iş bulmalarına yardımcı olunacak.

Katılanların önceki tecrübeleri, şimdiye kadarki projele

İlçedeki çok sayıda girişim, dernek ve Friedrichshain-Kreuzberg İlçesi’nin değişik Belediye Daireleri, ailelere sosyal bakım işiyle meşgul oluyorlar (bakınız “İşbirliği Ağı”). Örneğin Kreuzberg Doğumevi’nin donanımı desteklendi ve doğum öncesi ve sonrası için hazırlık kursları (Türkçe ve Arapça dillerinde de), PEKIP-grupları (PEKIP, kısaca “Prag-Ebeveyn-Çocuk-Programı” demektir) ve ebeveyn-çocuk-özyardım grupları sunuldu. Kreuzberg’teki hamileler ve “Friedrichshain-Kreuzberg İlçesindeki Genç Aileler İçin” bir rehber hazırlandı ve bu Türkçe dilinde de yayınlandı. Ayrıca babaların sorunlarıyla ilgilenen bir başvuru yeri vardır. Çocuk ve Gençlik Sağlık Hizmetleri, “Urban”daki Kreuzberg Kliniği’nde yatan genç anneleri düzenli olarak ziyaret etmektedir. İlçe, 1999 yılından beri Federal Almanya’nın Sağlıklı-Şehirler-Ağı’na (Gesunde-Städte-Netzwerk) bağlıdır. Bu katılımı takiben çocuklar, gençler, aileler ve özellikle sosyal yönden mağdur durumda olanlar için sistematik bir sağlık teşviki çalışması geliştirildi ve aynı zamanda göçmenlerin sağlık ve psiko-sosyal durumlarının düzeltilmesi çok daha güçlü bir şekilde ele alındı

İşbirliği Ağı

ZAGG Zentrum für angewandte Gesundheitsförderung und Gesundheitswissenschaften GmbH (Uygulamalı Sağlık Teşviki ve Sağlık Bilimleri Merkezi Limited Şirketi), (Berlin Friedrichshain-Kreuzberg Belediyesi Sağlık Planlama ve Yönlendirme Dairesi ile işbirliği içinde) projenin uyum ve düzenini sağlamaktan, yönetim ve finansmanından sorumludur.

Tasarı, bu iki ortak ve SW – Ernährungswissenschaftliche Dienstleistungen (SW - Beslenme Bilimi Hizmetleri) şirketiyle birlikte geliştirildi. Bu arada, işbirliği ağı içinde şu kuruluşlar da yeralmaktadır: „Arbeitskreis Gesundheitsförderung vor und nach der Geburt“ (Doğum Öncesi ve Sonrası Sağlık Teşviki Çalışma Grubu), Verein AKARSU (AKARSU Derneği), Bayouma-Haus (Bayouma Evi), Türkische Gemeinde zu Berlin (TGB - Berlin Türk Cemaati), Väterzentrum MANNEGE (MANNEGE Babalar Merkezi), Verein Gesundheit Berlin e. V. (Berlin Sağlık Derneği), Berliner Hebammenverband (Berlin Ebeler Birliği), çeşitli doktor ve çocuk doktorları, Urban’daki Vivantes Kliniği, Kotti e. V. (Kotti Derneği), Interkulturelle Familienberatung des Arbeitskreises Neue Erziehung (Yeni Eğitim Çalışma Grubu’nun Kültürlerarası Aile Danışmanlığı), AWO-Begegnungszentrum im Bezirk (ilçedeki AWO-Buluşma Merkezi), Quartiersbeauftragten „Soziale Stadt“ (“Sosyal Şehir” Semt Görevlisi), dört adet interkulturelle Familien- und Stadtteilzentren (Kültürlerarası Aile ve Semt Merkezi), Kinder- und Jugendgesundheitsdienst (Çocuk ve Gençlik Sağlık Hizmetleri) ve Friedrichshain-Kreuzberg İlçesi’nde kültürlerarası aile yardımı çalışmaları yürüten değişik kuruluşlar.

Girişim hamlesi

Temel girişim stratejisi, Türk ve Arap kökenli çocuklarda şişmanlığı önlemek için, varolan elverişli kaynakları daha da geliştirmekten oluşmaktadır. Bu amaca uygun olarak, “dengeli beslenme, şişmanlığı önleme, günlük yaşamda hareket, çocukların gelişimi ve bedensel hareketliliklerini teşvik ve bireysel duruma cevap veren sistemik danışma” konularında toplam 60 multiplikatör yetiştirildi.

Multiplikatör’ler, örneğin ebe, sosyal hizmetler uzmanı ve eğitmenler olarak çalışmaktalar ve projede öğrendikleri konuları, kalıplaşmış mesleki çevredeki çalışmalarına ekliyorlar. Fakat aynı zamanda, eğitilmişliğin verdiği hevesle yeni etkinliklere girişiyorlar (örneğin, bir ebe tarafından kurulan sağlık merkezinde beslenme danışmanlığı oluşturuldu). Profesyonel danışmanların bu grubu, tarafımızdan “Sağlık Eğitmeni” olarak adlandırılıyor.

Başka bir anadile sahip bu multiplikatör’lerin bir bölümü, şimdiye kadar pedagog olarak veya sağlık alanında çalışmamış olmalarına karşın, yine de danışmanlık yapmak istiyorlar. Onlara da “Sağlık Rehberi” diyoruz ve aldıkları eğitimin içeriğini özel çevrelerinde hayata geçiriyorlar. Veya “çocuklarda şişmanlığı önleme” konulu önerilerle var olan girişimlere katılıyor, örneğin sağlık sektöründe ve sosyal dallarda işbirliği yapıp kültürel arabulucu olarak çalışıyorlar.

Bu danışmanlık işinde, eğitmen ve rehberlere, düzenli sürdrülen denetleme ve kalite toplantılarıyla eşlik edilmekte ve onlar desteklenmektedirler. Böylece çalışmaların hedefine uygun bir şekilde yürümesi ve mümkün olan bütün desteğin sağlanması garanti altına alınmaktadır. Şubat 2010`u müteakiben daha fazla Sağlık Rehberi eğitildi ve ayrıca koordine bürosu kuruldu. Koordine büromuz proje bittikten sonra da faaliyetlerine devam edecek.

Başarılar

Proje konuları, gruplarımızda yeralan sosyal dallar ve sağlık alanında çalışanların şu anda sürdürdükleri etkinliklerini bütünlüklü bir duruma getirmektedir. “Beslenme, hareket, şişmanlığı önleme” konularına büyük ilgi duyan katılımcılar buluşmuş oldular. Sonuç olarak, eğitmenler ve rehberler, eğitimini aldıkları konuları hemen kendi çevrelerinde uygulamaya başlıyorlar:

Şu anda, bu etkinlikler, proje yönetimince sistematik olarak toparlanmakta ve değerlendirilmektedir. Ayrıca, katılımcıların proje veya danışma etkinlikleri, Federal Gıda, Tarım ve Tüketiciyi Koruma Bakanlığı’nca (Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz) verilen bir görevle Max Rubner-Enstitüsü, Bundesforschungsinstitut für Ernährung und Lebensmittel in Karlsruhe (Federal Beslenme ve Gıda Araştırma Enstitüsü) tarafından değerlendirilmektedir.

Sevindirici olan bir haber de yaptığımız bağımsız bir değerlendirmenin sonucunda multiplikatörlerimiz eğitim esnasında işlenen konulardan danışman olarak yararlandıkları ıspat edilmiş olması. Öncelikle Anne-Babalara verilen danışmanlıkta sağlıklı beslenmeyi izah ederken aynı zamanda hareket etmeyede motive ediyoruz. Bu eğitimden sonra Anne-Babalardaki davranış değişikliginden, hedefimiz olan topluluk, 0-6 yaş arası çocuklarda yararlanıyor.

2009-2010 yılında yapılan teşvik aşamasından sonrada görüldüki egitilmiş olan Sağlık Mentörleri projeyle ilgili edindikleri tecrübeleriyle bağlantı kurarak bu bilgileri kendileri için kullanabildiler.

Nisan 2009`dan tibaren bir koordine bürosu kurup ve profesyonel bir kişiyi yerleştirmkle başarımızın arttığını gördük. Gittikce bütün proje esnasında eğitilen Multiplikatörler bu büro üzerinden daha fazla koordine edilecekler ve iş bulmalarına yardımcı olunacak.

Danışmanlığı olabildiğince iyi, kişiye özel ve her ihtiyaca göre yapabilmek için danışman kartoteksleri hazırlandı. Ikinci teşvik asamasının başarısı ile ilgili ayrıntılı bilgileri bağımsız yapılan değerlendirmeden sonra verebiliriz. Bu değerlendirmeyi Max Rubner-Enstitüsü, Bundesforschungsinstitut für Ernährung und Lebensmittel in Karlsruhe (Federal Beslenme ve Gıda Araştırma Enstitüsü) yapmaktadır.

Son güncelleme: Aralık 2010